اسید فسفرو – هیپو فسفرو اسید

اسید فسفرو جز ترکیبات مولکولی است و بین اتم‌های سازنده آن پیوند کووالانسی دوقطبی تشکیل شده است. علاوه بر این پیوند هیدروژنی نیز بین مولکول‌های این اسید شکل می‌گیرد. در مولکول اسید فسفرو، دو اتم هیدروژن وجود دارد که به اتم اکسیژن پیوند داده شده‌اند و جز هیدروژن اسیدی محسوب می‌شوند.  این ترکیب در محیط آبی به عنوان اسید دو پروتونی عمل خواهد کرد. در محیط‌های غیرآبی هم می‌توان برای به‌دست‌آوردن خصلت اسیدی، از هیدروژن متصل به اتم فسفر استفاده کرد. باوجوداینکه سه اتم هیدروژن در ساختار این ماده شیمیایی قرار دارد، اما خصلت اسیدی آن ضعیف است. این فسفرو و اسید فسفریک، اسیدهای حاوی فسفر هستند که در صنعت برای تولید کود کاربرد دارند؛ اما ساختار مولکولی آن‌ها متفاوت است.

اسید فسفرو که معادل لاتین آن  Phosphorous Acid است، ترکیبی از مولکول‌های قطبی است که به حالت جامد هم دیده می‌شود. این محصول کریستالی به رنگ سفید و حتی گاهی زرد رنگ دارای طعمی تند شبیه به سیر است. اسید فسفرو با خاصیت اسیدی خود در حلال‌هایی مانند آب به‌خوبی حل می‌شوند. این ترکیب را با نام اسید ارتو فسفره هم می‌شناسند. البته نام IUPAC آن فسفونیک اسید است.

اسید فسفرو چه کاربردهایی دارد؟

جالب است بدانید بیشترین کاربرد اسید فسفرو در زمینه کشاورزی، برای تولید کودهای شیمیایی است. فسفات‌های آلی جز ترکیباتی هستند که انرژی لازم و کافی، برای واکنش‌هایی که در سلول‌های زنده رخ می‌دهد را فراهم می‌کنند؛ بنابراین خاک‌های شامل کودهای فسفاتی یا حتی کودهای دارای فسفر زیاد، موجب رشد بیشتر گیاهان می‌شود. افزایش غلظت فسفات در آب‌ها نیز رشد گیاهان آبزی را افزایش می‌دهد. اضافات کودهای شیمیایی می‌تواند باعث تحریک گیاهان برای رشد بیشتر آن‌ها در آب‌های دریاچه‌ها و آب‌های جاری شود. پس نتیجه می‌گیریم که چون فسفر ترکیبی مهم برای رشد گیاهان است، این محصول کاربرد زیادی در صنعت کشاورزی داشته و خواهد داشت.

به طور کلی می‌توان به خواص اسید فسفرو جهت رشد گیاهان این‌گونه اشاره کرد:

• می‌تواند باعث جذب و همچنین تبدیل کردن انرژی خورشیدی به تمامی مواد مورد نیاز برای گیاه شود.
• به عنوان یکی از مهم‌ترین موارد جهت انجام فتوسنتز در گیاه هست.
• به طور قابل توجهی می‌تواند رشد ریشه گیاه را افزایش دهد.
• باعث می‌شود گیاه مقاومت بیشتر و بالاتر در برابر برخی از عوامل گوناگون به دنبال داشته باشد.
• می‌تواند نقش بسیار مهم و حائز اهمیتی در کیفیت و سرعت محصول گیاه اجرا کند.
• ساقه و شاخه‌ها با تغذیه از این فسفر استحکام بسیار بالاتری پیدا خواهند کرد.

باید به‌خوبی از این موضوع آگاهی و اطلاعات لازم را داشته باشید که امروزه بیشتر خاک زمین‌های کشاورزی با مشکلاتی همچون کمبود فسفر روبرو هستند که این مورد در نهایت کاهش تولید محصول را به دنبال دارد. البته در برخی مناطق نیز فسفر مازاد وجود دارد.

البته باید این نکته را نیز بیان کنیم مشکل کمبود فسفر خاک می‌تواند به دلیل کشت مداوم و همچنین فرسایش خاک نیز باشد، پس به همین دلیل می‌توانید با استفاده از اسید فسفرو به‌راحتی این مشکل را حل کرده و همچنین یک گزینه عالی برای تقویت گیاهان و دریافت محصول بیشتر از آنان است.

اسید فسفرو به ‌عنوان یک عامل کاهنده در تجزیه‌ و تحلیل‌های شیمیایی مورداستفاده قرار می‌گیرد. این اسیدها وقتی تا دمای ۱۸۰ درجه سانتیگراد گرم شود به‌راحتی به اسید فسفریک تبدیل می‌شود. نمک‌های تشکیل شده اسید فسفرو، با نام فسفیت شناخته می‌شوند.

خرید و فروش اسید فسفرو به چه صورتی است؟

شما می‌توانید این محصول را از شرکت شیمیایی تصفیه تهیه کنید. این شرکت تمامی محصولات شیمیایی را با کیفیت بالا تولید کرده و به مشتریان ارائه می‌دهد. شما می‌توانید علاوه بر اسید فسفرو، سایر مواد شیمیایی کاربردی در صنعت نفت و گاز که توسط این شرکت بومی سازه شده‌اند، مانند ضدخوردگی و ضد رسوب را از شرکت تصفیه تهیه کنید.

ویژگی‌های اسید فسفرو

اسید هیپو فسفریک ماده غیر قابل اشتعال است؛ اما هنگام تماس با عامل  H می‌تواند باعث آتش‌سوزی می‌شود. در صورت ترکیب با ماده اکسیدکننده، واکنش شدید و احتراق ادامه‌دار خواهد بود. اسید هیپو فسفر بسیار خورنده است. اسید هیپو فسفر به نوشابه اضافه می‌شود و به این دلیل است که جذب نمی‌شود؛ بنابراین خطر مصرف آن بسیار کم است، اما هیپو فسفیت به مقدار قوی به دستگاه گوارش آسیب می‌رساند. در بخش صنعتی مجریان تولید و نظارت باید از لباس محافظ و تجهیزات مربوطه استفاده کنند.

این ترکیب شیمیایی از آن جا که خورنده است می‌تواند پوست و چشم را مورد حمله قرار دهد و به آن آسیب بزند. اگر موقع کار از وسایل حفاظتی مربوطه استفاده نشود، امکان دارد دچار سوزش چشم، سوزش و خارش بینی و گلو شده و مجری به تنگی نفس نیز بکشد.

از آنجا که اسید هیپو فسفر می‌تواند باعث کاهش ید و تولید اسید هیدر وای و دیک شود، موجب یک واکنش مؤثر در کاهش افدرین یا سودوافدرین به مت‌آمفتامین است،  اداره مبارزه با مواد مخدر ایالات متحده آمریکا اسید هیپو فسفر (مشتقاتش) را به ‌عنوان ماده شیمیایی پیش ساخت لیست I تعیین کرد.

ماهیت  اسید فسفرو

اسید هیپوفسفر به طور معمول توسط صنایع به عنوان سفیدکننده، تثبیت‌کننده رنگ یا عامل تغییر رنگ مواد پلاستیک، الیاف مصنوعی مانند پلی استر و مواد شیمیایی استفاده خواهد شد. این ماده در تهیه نمک‌های هیپوفسفیت که در الیاف مصنوعی به عنوان عوامل خیس‌کننده، پخش‌کننده، ضد استاتیک و مواد امولسیون کننده استفاده می‌شود، مورداستفاده قرار می‌گیرند. اسید هیپو فسفر به عنوان یک ماده شیمیایی میانی در سنتزهای آلی و به عنوان یک کاتالیزور پلیمریزاسیون و پلی کندسانساسیون استفاده می شود.

اسید هیپوفسفر به عنوان عامل احیاکننده برای آبکاری بدون نیاز به الکترود استفاده می شود. از اسید فسفرو می‌توان برای جلوگیری از تغییر رنگ رزین اسید فسفریک استفاده کرد. اسید هیپوفسفر در داروها و به عنوان عامل احیاکننده، تعیین آرسنیک، تلوریم و جداسازی تانتال مورداستفاده قرار می‌گیرد. اسید هیپوفسفر یک عامل احیاکننده قوی است، و می‌توان برای تهیه هیپوفسفیت سدیم، فسفات کلسیم و دیگر هیپوفسفیت ها استفاده شود.

بررسی خواص فیزیکی و شیمایی اسید فسفرو

همان‌طور که اشاره کردیم اسید هیپوفسفر غیر قابل احتراق است. در صورت ملاقات با ماده اکسید کننده، واکنش شدید و احتراق همچنان می‌تواند ادامه یابد. این ماده وقتی گرم شود، می‌تواند به گاز فسفین از نوع بسیار سمی تجزیه شود که پتانسیل منفجر شدن را هم دارد. اسید هیپوفسفر یک اسید خورنده است.

اسید هیپوفسفر به شکل بلورهای بی‌رنگ است. نقطه ذوب اسید فسفرو ℃ ۲۶.۵ است. این ماده در حلال‌هایی مانند آب، اتانول و اتر، محلول است و می‌تواند به هر نسبت دلخواه با آب، اتانول، استون ترکیب شود. این ماده در هوا به‌راحتی به مایع تبدیل شده و نوعی محلول آبی اسیدی است.

هیپو فسفرو اسید معمولاً به‌عنوان محلول آبی ۵۰٪ تأمین و تهیه می‌شود. اسید بی آب را نمی‌توان با تبخیر ساده آب به دست آورد، زیرا اسید آماده شده به اسید فسفر و اسید فسفریک اکسید شده و همچنین با اسید فسفر و فسفین نامتناسب هستند. اسید هیپو فسفر فاقد آب خالص را می‌توانید با استخراج مداوم محلول‌های آبی با ماده دی اتیل اتر تشکیل دهید.

آیا اسید فسفریک و دارای خطر زیادی است؟

در پاسخ به این سوال باید بیان کنیم که در هر صورت این اسید نیز به عنوان یکی از ترکیب های شیمیایی در نظر گرفته شده و با توجه به خورنده بودن آن در نهایت می‌تواند پوست و چشم شما را به شدت تحریک کند و به همین دلیل پیشنهاد می دهیم در صورت استفاده از آن حتما وسایل حفاظتی داشته باشید که در غیر این صورت ممکن است عوارضی همچون آبریزش شدید چشم، سوزش بینی و حلق را به دنبال داشته و در برخی مواقع چنانچه شدت زیادی پیدا کند کار به تنگی نفس نیز خواهد کشید، پس برای مانع شدن از این موارد نکات گفته شده را به طور کامل رعایت فرمایید.

سخن پایانی:

در این مقاله به بررسی اسید فسفرو، ماهیت آن، خواص فیزیکی و شیمیایی و کاربردهای آن پرداختیم و در پایان باید به طور مجدد یادآور این نکته شویم که این اسید به عنوان یک ترکیب مولکولی در نظر گرفته شده که در میان تمامی اتم‌های سازنده آن پیوند کووالانسی از نوع دوقطبی دوقطبی قرار دارد و همچنین کاربردهای بسیار زیادی در صنعت کود و کشاورزی برای مصارف مختلف به دنبال دارد. توجه داشته باشید حتی با اینکه این اسید نسبت به سایرین ضعیف تر می باشد، اما باز هم رعایت تمامی نکات ایمنی و اصولی در رابطه با آن از موارد لازم و ضروری است. در هر صورت این ترکیب یک ماده شیمیایی خورنده بوده و در صورت تماس مستقیم با آن امکان تحریک کردن پوست و چشم شما به شدت وجود داشته و در نهایت یک سری آسیب ها را ایجاد خواهد کرد. امیدواریم مطالب گفته شده برای شما مفید واقع شده باشد.