هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید که با نام‌های اسید اتیدرونیک، اتیدرونات و HEDP شناخته می‌شود، برای تولید مواد شوینده، تصفیه آب، مصارف پزشکی، تولید وسایل آرایشی و بهداشتی و … مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این ماده برای اولین بار در سال ۱۹۶۶ تولید شد و از سال ۱۹۷۷ به صورت گسترده در صنایع پزشکی مورد استفاده قرار گرفت.
با ما همراه باشید تا در ادامه مقاله با پاسخ دادن به سؤالاتی که ممکن است برای شما هم پیش بیاید، بیشتر به بررسی هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید (HEDP) بپردازیم.
- از چه طریقی می‌توانیم هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید را تولید کنیم؟
- هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید چه خواص فیزیکی و شیمیایی دارد؟
- موارد استفاده از هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید در صنعت پزشکی
- موارد استفاده از هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید در تولید مواد آرایشی و بهداشتی
هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید (HEDP) را می توان به دو روش سنتز کرد.
روش اول:
در این روش از واکنش بین فسفر تری کلرید(PCl3 ) و اسید استیک، در حضور آمین نوع سوم به عنوان کاتالیزور، استفاده می‌کنیم.
در این روش با هیدرولیز فسفر تری کلرید و اسید استیک، مطابق رابطه زیر هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید (HEDP) به دست می‌آید.
۲ PCl۳+CH۳COOH+5H۲O ——–> HEDP + 6 HCl
روش دوم:
در این روش از واکنش بین مخلوط استیک اسید / استیک انیدرید با اسید فسفریک این ماده را سنتز می‌کنیم. در این روش با هیدرولیز مخلوط استیک اسید / استیک انیدرید و اسید فسفریک در حضور نیترو اسید، هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید (HEDP) به دست می‌آید.
روش اول سنتز هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید (HEDP) نسبت به روش دوم مزایای بیشتری دارد که در ادامه به آن ها اشاره می‌کنیم:
- مواد اولیه مورد نیاز ارزان تر و در دسترس می باشند.
- واکنش ها در فشار یک اتمسفر و در دمایی بین ۲۵ تا ۱۲۵ درجه سانتی گراد انجام می‌شود. به همین علت آماده سازی ساده تر انجام شده و ایمنی آزمایش افزایش می یابد.
- خلوص ماده نهایی ۹۷ % و بازده بیش از ۹۵ % می باشد.
با توجه به ملاحظات اقتصادی و موارد بالا، در حال حاضر روش اول بیشتر در صنعت مورد استفاده قرار می گیرد.
HEDP چه خواص فیزیکی و شیمیایی دارد؟
هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید ماده ای آلی از خانواده اسید فسفونیک می باشد. این ماده که می تواند ترکیب های پایداری با آهن، مس، روی و دیگر یون های فلزی تشکیل دهد، به راحتی زنگ خوردگی های سطحی فلزات را از بین می برد. در شرایط اتاق، هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید تا ۲۵۰ درجه سانتی گراد می تواند خاصیت ضد خورندگی خود را حفظ نماید.
هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید پایداری شیمیایی بالایی در محیط های اسیدی داشته، به سختی هیدرولیز می شود و در نور و دمای اتاق تجزیه نمی شود.
در جدول زیر می توانید خواص هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید را مشاهده کنید:
| نام ویژگی | مقدار ویژگی |
| فرمول شیمیایی | C۲H۸O۷P۲ |
| وزن مولکولی | ۲۰۶.۰۳ g mol-۱ |
| تعداد پیوند های هیدروژنی دهنده | ۵ |
| تعداد پیوند های هیدروژنی دهنده | ۷ |
| تعداد پیوند های چرخشی | ۲ |
| بار قراردادی | ۰ |
| نقطه ذوب | ۱۹۹ |
| نقطه جوش | ۵۷۸.۸ |
| میزان حلالیت در آب در دمای ۲۰ درجه سانتیگراد | ۱.۵ g L-۱ |
| چگالی | ۱.۴ g mL-۱ |
| رنگ ظاهری | بژ روشن |
موارد استفاده از هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید در صنعت پزشکی
در صنعت پزشکی از هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید برای قوی کردن استخوان، درمان پوکی استخوان و درمان بیماری پاژه استفاده می‌شود.
یکی از مسائلی که باعث مشکلات استخوانی در بدن انسان می‌شود فعالیت استخوان‌کاه یا استئوکلاست هاست. به صورت طبیعی تخریب استخوان‌ها به وسیله سلول های استخوان ساز متوازن می‌شود؛ گاهی فعالیت کم استخوان سازها موجب بروز عارضه هایی همچون پوکی استخوان می‌شود. در این شرایط هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید در مرحله اول با کاهش فعالیت استئوکلاست‌ها از میزان تخریب استخوان‌ها کم می‌کند. در نتیجه استخوان سازها در بلندمدت میتوانند استخوان‌ها را تقویت کنند. البته به علت جلوگیری هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید از جمع شدن کلسیم در بافت‌های بدن، دی فسفونات‌های دیگری همچون آلندرونیت استفاده می‌کنند.
در صورتی که از هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید برای درمان پوکی استخوان استفاده می‌کنید برای جلوگیری از اثرات جانبی، آن را در دوره های کوتاه مدت مصرف کنید؛ به عنوان مثال دو هفته در هر سه ماه. در صورتی که بدون در نظر گرفتن این توصیه به صورت متداوم از HEDP استفاده کنید، در بلندمدت دچار نرمی استخوان خواهید شد.
موارد استفاده از HEDP در تولید مواد آرایشی و بهداشتی
هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید به علت ماهیت شیمیایی خود، یون‌های فلزات سنگینی که در آماده سازی مواد آرایشی و بهداشتی به کار می‌روند را به دام می‌اندازد. با به دام انداختن یون‌های فلزی، مواد نگهدارنده ترکیبات اکسید شده را در حالت پایدار نگه می‌دارند و در نتیجه دوام محصولات آرایشی و بهداشتی افزایش پیدا می‌کند.
اگرچه استفاده از هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید در محصولات آرایشی و بهداشتی ممنوع نیست اما هشدارهایی درباره استفاده از این ماده در مواد نگهدارنده پوست و صابون‌ها داده شده است.
برای جلوگیری از اثرات احتمالی بهتر است محصولاتی که از HEDP استفاده کرده‌اند، هر بار پس از استفاده کاملا شسته شوند. در صورتی که این دستورالعمل رعایت نشود ممکن است هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید جذب پوست شده و غشاهای مخاطی را بسوزاند. همچنین در مجاورت چشم موجب آسیب‌های جدی به قرنیه می‌شود.
با تشکر از همراهی شما، امیدواریم این مقاله به شما کمک کرده باشد تا اطلاعات خود را درباره هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید افزایش دهید.
فهرست منابع:
[۱] https://www.chembk.com/en/chem/HEDP
[۲] https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Etidronic-acid
[۳] http://www.chemspider.com/
هیدروکسی اتان دی فسفونیک اسید HEDP ماده ای آلی از خانواده اسید فسفونیک می باشد. این ماده که می تواند ترکیب های پایداری با آهن، مس، روی و دیگر یون های فلزی تشکیل دهد، به راحتی زنگ خوردگی های سطحی فلزات را از بین می برد.
- Dequest® ۲۰۱۰
- Dequest® 2010LA
- Dequest® 2010LC
- Dequest® ۲۰۱۴
- Dequest® ۲۰۱۶
- Dequest® 2016D
- Dequest® 2016DG
- AQUACID 105EX
- Etidronic Acid
علی خیری –
با تشکر از تحویل به موقع و کیفیت مناسب ، آیا می توان ماده hedp را بعنوان ضد خوردگی هم استفاده نمود؟
مریم همتی –
باسلام جهت پروژه تحقیقاتی میشه نمونه آزمایشگاهی ازتون دریافت کنم ؟
آیاآمادگی جهت همکاری مشترک دارید؟