تصور کنید می‌خواهید یک لکه سرسخت را از روی لباس محبوبتان پاک کنید، یا رنگی زیبا به دیوار اتاقتان بزنید، یا حتی یک داروی نجات‌بخش تولید کنید. در همه این موارد، به یک ماده ضروری نیاز دارید: حلال شیمیایی.
حلال‌ها، مانند کارگردانان پشت صحنه، نقش مهمی در زندگی ما ایفا می‌کنند. آنها موادی هستند که قادرند مواد دیگر را در خود حل کنند و محلولی یکنواخت ایجاد کنند. این توانایی منحصربه‌فرد، آنها را به عناصر کلیدی در صنایع مختلف تبدیل کرده است. از تولید رنگ و رزین گرفته تا داروسازی، صنایع غذایی، و حتی در فعالیت‌های روزمره ما، حلال‌ها همیشه حضور دارند.
اما دنیای حلال‌ها تنها به پاک کردن لکه‌ها و رقیق کردن رنگ‌ها محدود نمی‌شود. این مواد شگفت‌انگیز در شکل‌ها و اندازه‌های مختلفی وجود دارند و هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. برخی از آنها، مانند آب، قطبی هستند و می‌توانند مواد قطبی را در خود حل کنند. برخی دیگر، مانند هگزان، غیرقطبی هستند و برای حل کردن مواد غیرقطبی مناسبند.
در این مقاله، به دنیای حلال‌های شیمیایی می‌رویم و با انواع آنها، کاربردهای گوناگون و نکات ایمنی مهم در استفاده از آنها آشنا می‌شویم. پس اگر می‌خواهید با این عناصر شگفت‌انگیز بیشتر آشنا شوید و رازهای پنهان آنها را کشف کنید، با ما همراه باشید.
همانطور که در مقدمه اشاره کردیم، حلال‌های شیمیایی دنیای وسیع و متنوعی دارند. برای درک بهتر این تنوع، می‌توانیم آنها را بر اساس ویژگی‌های مختلفی دسته‌بندی کنیم. در این بخش، به بررسی سه دسته‌بندی اصلی حلال‌ها می‌پردازیم: ساختار شیمیایی، قطبیت، و کاربرد.
این دسته‌بندی، حلال‌ها را بر اساس نوع اتم‌ها و پیوندهای شیمیایی موجود در ساختار مولکولی آنها گروه‌بندی می‌کند. برخی از دسته‌های مهم در این دسته‌بندی عبارتند از:
به علت ورود تخصصی شرکت شیمیایی تصفیه به این حوزه این بخش را کمی بیشتر توضیح خواهیم داد.
تا حالا به این فکر کرده‌اید که بنزین چطور ماشین را به حرکت درمی‌آورد؟ یا قیر چطور جاده‌ها را می‌سازد؟ راز این مواد در حلال‌های هیدروکربنی نهفته است!
حلال‌های هیدروکربنی از دو عنصر اصلی ساخته شده‌اند: کربن و هیدروژن. این دو عنصر مثل دانه‌های لگو به هم متصل می‌شوند و ساختارهای مختلفی را ایجاد می‌کنند. این ساختارهای مختلف، ویژگی‌های متفاوتی هم به حلال‌ها می‌دهند.
منابع اصلی حلال‌های هیدروکربنی نفت و گاز طبیعی هستند. این مواد مثل یک معدن پر از گنج هستند که حلال‌های مختلفی از آنها استخراج می‌شود.
حلال‌های هیدروکربنی دو دسته اصلی دارند:
این حلال‌ها چه کاربردهایی دارند؟
سوخت: بنزین، گازوئیل و گاز طبیعی که برای گرمایش و پخت‌وپز استفاده می‌شوند، همه از حلال‌های هیدروکربنی هستند.
تولید پلاستیک: حلال‌های هیدروکربنی در تولید انواع پلاستیک‌ها، از کیسه‌های پلاستیکی گرفته تا وسایل خانگی، استفاده می‌شوند.
رنگ و رزین: تینر که برای رقیق کردن رنگ‌ها استفاده می‌شود، حاوی حلال‌های هیدروکربنی است.
چسب: خیلی از چسب‌ها با استفاده از حلال‌های هیدروکربنی ساخته می‌شوند.
داروسازی: در تولید برخی داروها و پمادها از حلال‌های هیدروکربنی استفاده می‌شود.
الکل‌ها: الکل‌ها حلال‌هایی هستند که گروه عاملی هیدروکسیل (-OH) دارند.
مثال: متانول (مورد استفاده در تولید فرمالدئید و ضد یخ)، اتانول (مورد استفاده در تولید نوشیدنی‌های الکلی و ضدعفونی کننده‌ها)، ایزوپروپانول (مورد استفاده در تولید ضدعفونی کننده‌ها و حلال در صنایع داروسازی)
کتون‌ها: کتون‌ها حلال‌هایی هستند که گروه عاملی کربونیل (C=O) دارند.
مثال: استون (مورد استفاده در پاک کردن لکه‌های رنگ و چسب)، متیل اتیل کتون (MEK) (مورد استفاده در تولید چسب و رزین)، سیکلوهگزانون (مورد استفاده در تولید نایلون)
اترها: اترها حلال‌هایی هستند که یک اتم اکسیژن به دو گروه آلی متصل است.
مثال: دی اتیل اتر (مورد استفاده در استخراج و بی‌هوشی)، تترا هیدرو فوران (THF) (مورد استفاده در تولید پلاستیک و رزین)
استرها: استرها حلال‌هایی هستند که از واکنش یک اسید کربوکسیلیک با یک الکل به وجود می‌آیند.
مثال: اتیل استات (مورد استفاده در تولید لاک و چسب)، بوتیل استات (مورد استفاده در تولید رنگ و رزین)
قطبیت یک مولکول به توزیع بار الکتریکی در آن مربوط است. حلال‌ها را می‌توان به دو دسته اصلی قطبی و غیرقطبی تقسیم کرد:
حلال‌ها در صنایع مختلفی کاربرد دارند و می‌توان آنها را بر اساس کاربردشان نیز دسته‌بندی کرد:
نکته: بسیاری از حلال‌ها می‌توانند در چند دسته‌بندی قرار بگیرند. به عنوان مثال، اتانول هم یک الکل است، هم قطبی است و هم در صنایع مختلفی مانند تولید نوشیدنی‌های الکلی، ضدعفونی کننده‌ها و سوخت استفاده می‌شود.
| نام | ترکیب شیمیایی |
| حلال ۶۴۵ | تولوئن ۵۰٪, بوتیل استات ۱۸٪, اتیل استات ۱۲٪, بوتانول ۱۰٪, اتانول ۱۰٪. |
| حلال ۶۴۶ | تولوئن ۵۰%, اتانول ۱۵%, بوتانول ۱۰٪, بوتیل- یا امیل استات ۱۰%, اتیل سلوسالو ۸%, استون ۷%[۵] |
| حلال ۶۴۷ | بوتیل- یا امیل استات ۲۹.۸%, اتیل استات ۲۱٫۲٪, بوتانول ۷٫۷٪, تولوئن یا پایروبنزین ۴۱.۳%[۶] |
| حلال ۶۴۸ | بوتیل استات ۵۰٪, اتانول ۱۰٪, بوتانول ۲۰٪, تولوئن ۲۰%[۷] |
| حلال ۶۴۹ | اتیل سلوسالو ۳۰٪, بوتانول ۲۰%, زایلین ۵۰٪ |
| حلال ۶۵۰ | اتیل سلوسالو ۲۰٪, بوتانول ۳۰٪, زایلین ۵۰%[۸] |
| حلال ۶۵۱ | وایت اسپریت ۹۰٪, بوتانول ۱۰٪ |
| حلال KR-36 | بوتیل استات ۲۰٪, بوتانول ۸۰٪ |
| حلال P-4 | تولوئن ۶۲٪, استون ۲۶٪, بوتیل استات ۱۲٪. |
| حلال P-10 | زایلین ۸۵٪, استون ۱۵٪. |
| حلال P-12 | تولوئن ۶۰٪, بوتیل استات ۳۰٪, زایلین ۱۰٪. |
| حلال P-14 | سیکلوهگزانون ۵۰٪, تولوئن ۵۰٪. |
| حلال P-24 | حلال ۵۰٪, زایلین ۳۵٪, استون ۱۵٪. |
| حلال P-40 | تولوئن ۵۰٪, اتیل سلوسالو ۳۰٪, استون ۲۰٪. |
| حلال P-219 | تولوئن ۳۴٪, سیکلوهگزانون ۳۳٪, استون ۳۳٪. |
| حلال P-3160 | بوتانول ۶۰٪, اتانول ۴۰٪. |
| حلال RCC | زایلین ۹۰٪, بوتیل استات ۱۰٪. |
| حلال RML | اتانول ۶۴٪, اتیل سلوسالو ۱۶٪, تولوئن ۱۰٪, بوتانول ۱۰٪. |
| حلال PML-315 | تولوئن ۲۵٪, زایلین ۲۵٪, بوتیل استات ۱۸٪, اتیل سلوسالو ۱۷٪, بوتانول ۱۵٪. |
| حلال PC-1 | تولوئن ۶۰٪, بوتیل استات ۳۰٪, زایلین ۱۰٪. |
| حلال PC-2 | وایت اسپریت ۷۰٪, زایلین ۳۰٪. |
| حلال RFG | اتانول ۷۵٪, بوتانول ۲۵٪. |
| حلال RE-1 | زایلین ۵۰٪, استون ۲۰٪, بوتانول ۱۵٪, اتانول ۱۵٪. |
| حلال RE-2 | حلال ۷۰٪, اتانول ۲۰٪, استون ۱۰٪. |
| حلال RE-3 | حلال ۵۰٪, اتانول ۲۰٪, استون ۲۰٪, اتیل سلوسالو ۱۰٪. |
| حلال RE-4 | حلال ۵۰٪, استون ۳۰٪, اتانول ۲۰٪. |
| حلال FK-1 (?) | الکل مطلق (۹۹٫۸٪) ۹۵٪, اتیل استات ۵٪ |
در جدول زیر لیستی از حلال های موجود در شیمیایی تصفیه را مشاهده می کنید.
| ان هگزان | حلال ۴۰۲ |
| اتیل استات | تولوئن |
| پترولیوم اتر | زایلن |
| دی اتیل اتر | استون |
| اتانول | متیلن کلراید |
| کلروفرم | متیل اتیل کتون |
| آب مقطر | مونو اتانول آمین |
| ایزوپروپیل الکل | متانول |
| بنزیل الکل | تتراهیدروفوران |
حلال‌ها، به دلیل توانایی منحصر به فردشان در حل کردن مواد دیگر، کاربردهای گسترده‌ای در صنایع مختلف و حتی در زندگی روزمره ما دارند. در این بخش، به برخی از مهم‌ترین کاربردهای حلال‌ها اشاره می‌کنیم و با مثال‌های ملموس، اهمیت آنها را در هر صنعت نشان می‌دهیم.
حلال‌ها نقش کلیدی در تولید رنگ‌ها، لاک‌ها و رزین‌ها ایفا می‌کنند. آنها به عنوان رقیق کننده برای کاهش ویسکوزیته رنگ و سهولت در استفاده از آن به کار می‌روند. همچنین، حلال‌ها به خشک شدن سریع‌تر رنگ و تشکیل یک لایه یکنواخت و با دوام کمک می‌کنند.
| نام | ترکیب شیمیایی |
| Thinner RKB-1 | بوتانول ۵۰٪, زایلین ۵۰٪ |
| Thinner RKB-2 | بوتانول ۹۵٪, زایلین ۵٪ |
| Thinner RKB-3 | زایلین ۹۰٪, بوتانول ۱۰٪ |
| Thinner M | اتانول ۶۵٪, بوتیل استات ۳۰٪, اتیل استات ۵٪. |
| Thinner P-7 | سیکلوهگزانون ۵۰٪, اتانول ۵۰٪. |
| Thinner R-197 | زایلین ۶۰٪, بوتیل استات ۲۰٪, اتیل سلوسالو ۲۰٪. |
| Thinner of WFD | تولوئن ۵۰٪, بوتیل استات (یا امیل استات) ۱۸٪, بوتانول ۱۰٪, اتانول ۱۰٪, اتیل استات ۹٪, استون ۳٪. |
حلال‌ها در تولید و پردازش انواع پلاستیک‌ها کاربرد دارند. آنها برای حل کردن پلیمرها و ایجاد محلول‌های ویسکوز که به راحتی قابل قالب‌گیری هستند، استفاده می‌شوند.
حلال‌ها در صنایع داروسازی برای تولید داروها، محلول‌های تزریقی و محصولات آرایشی و بهداشتی استفاده می‌شوند. آنها به عنوان حامل برای مواد موثره دارویی و همچنین برای بهبود جذب و اثربخشی داروها به کار می‌روند.
حلال‌ها در صنایع غذایی برای استخراج و حل کردن مواد مختلف مانند روغن‌ها، عصاره‌ها و رنگ‌های خوراکی استفاده می‌شوند.
حلال‌ها در فعالیت‌های روزمره ما نیز کاربرد دارند. از پاک کردن لکه‌های چربی و رنگ گرفته تا استفاده در محصولات شوینده و آرایشی و بهداشتی.
حلال‌های شیمیایی، در عین مفید بودن، می‌توانند خطراتی برای سلامتی انسان و محیط زیست داشته باشند. بنابراین، رعایت نکات ایمنی در هنگام استفاده از آنها بسیار مهم است. در این بخش، به برخی از مهم‌ترین نکات ایمنی در کار با حلال‌ها اشاره می‌کنیم.
قبل از استفاده از هر حلالی، حتما برگه اطلاعات ایمنی مواد (MSDS) آن را مطالعه کنید. در این برگه، اطلاعات مهمی در مورد خواص فیزیکی و شیمیایی حلال، خطرات آن برای سلامتی و محیط زیست، و همچنین روش‌های ایمن برای نگهداری، استفاده و دفع آن ارائه شده است.
برخی از خطرات رایج حلال‌ها عبارتند از:
هنگام کار با حلال‌ها، حتما از تجهیزات حفاظت فردی مناسب استفاده کنید. این تجهیزات عبارتند از:
حلال‌ها را در مکان‌های خنک، خشک و با تهویه مناسب نگهداری کنید. ظروف حلال‌ها باید محکم بسته شوند و برچسب گذاری مناسب داشته باشند. همچنین، حلال‌ها را دور از منابع حرارت، شعله و جرقه نگهداری کنید.
هنگام استفاده از حلال‌ها، حتما در محیطی با تهویه مناسب کار کنید تا بخارات حلال در محیط محبوس نشوند و باعث مسمومیت شما نشوند. در صورت امکان، از هود آزمایشگاهی یا سیستم‌های تهویه مناسب استفاده کنید.
حلال‌های مصرف شده را به طور صحیح دفع کنید. حلال‌ها را در فاضلاب یا محیط زیست رها نکنید. برای دفع حلال‌ها، از روش‌های مناسب مانند بازیافت یا سوزاندن در کوره‌های مخصوص استفاده کنید.
کارکنانی که با حلال‌ها کار می‌کنند باید آموزش‌های لازم در مورد نکات ایمنی را دریافت کنند. همچنین، باید از خطرات حلال‌ها و روش‌های ایمن برای کار با آنها آگاهی کامل داشته باشند.
با رعایت نکات ایمنی ذکر شده در این بخش، می‌توانید از خطرات حلال‌های شیمیایی جلوگیری کنید و از آنها به طور ایمن و موثر در صنایع مختلف و زندگی روزمره خود استفاده کنید.
اکنون که با دنیای شگفت‌انگیز حلال‌های شیمیایی و کاربردهای گسترده آنها آشنا شدید، وقت آن رسیده است که با شرکت دانش بنیان شیمیایی تصفیه آشنا شوید. ما در شرکت تصفیه، با تکیه بر دانش و تجربه متخصصان خود و با استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا، طیف گسترده‌ای از حلال‌های شیمیایی با کیفیت بالا را به صنایع مختلف عرضه می‌کنیم.
همین حالا با ما تماس بگیرید!
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد محصولات و خدمات شرکت دانش بنیان شیمیایی تصفیه، با کارشناسان ما تماس بگیرید. ما آماده‌ایم تا به شما در انتخاب بهترین حلال برای نیازهای شما کمک کنیم.